ก่อนที่จะไปฟังเรื่องราวตำนานของขนมไหว้พระจันทร์ ที่ถือว่าเป็นตัวแทนของชัยชนะ เพราะคนจีนในสมัยนั้นสามารถกอบกู้แผ่นดินคืนจากชาวมงโกลได้เพราะขนมไหว้พระจันทร์ อีกทั้งแสดงถึงความรักความกลมเกลียวของคนในครอบครัว เพราะทุกครั้งที่ถึง วันไหว้พระจันทร์ ทุกคนจะมารวมตัวกันอย่างพร้อมหน้าพร้อมตา ไม่เพียงเท่านี้ยังมีความหมายถึงความคิดถึง เพราะทุกครั้งที่คนในครอบครัวมีการจากบ้านไปไกลจะต้องแหงนหน้ามองพระจันทร์สื่อกลางของความคิดถึง ซึ่งก็ต่อเนื่องจากรูปทรงของขนมที่เป็นทรงกลมเหมือนพระจันทร์นั้นเอง ไม่เพียงเท่านี้ในช่วงที่ถึง วันไหว้พระจันทร์ เป็นช่วงเก็บเกี่ยวผลผลิตต่าง ๆ จึงเป็นที่มาสัญลักษณ์แห่งความสมบูรณ์และมั่งคั่งนั้นเอง

                สำหรับสายมูหรือในทางโหราศาสตร์ พระจันทร์คือตัวแทนของโชคลาภและเสน่ห์ ฉะนั้นเมื่อถึง วันไหว้พระจันทร์ เชื่อว่าเป็นเสริมสิริมงคล เพื่อรับโชคลาภ เพิ่มเสน่ห์

 

ตำนาน วันไหว้พระจันทร์ ตัวแทนชัยชนะ แห่งการทวงคืนแผ่นดิน

                ขนมที่มองภายนอกเต็มไปด้วยความงดงาม โรแมนติก ละเอียดอ่อน แท้จริงแล้วเต็มไปด้วยเรื่องราวประวัติศาสตร์อันน่าเศร้า เพราะในช่วงสงครามที่มองโกลเข้ายึดแผ่นดินจีน ซึ่งถูกชาวมองโกลทำร้าย กดขี่ข่มเหงชาวจีนด้วยความโหดเหี้ยม อีกทั้งมีทหารไปควบคุมทุกครัวเรือน แม้ว่าชาวจีนจะดูแลทหารเหล่านั้นก็ตาม แต่ก็มิวายถูกทำร้าย แน่นอนว่าวจีนเองก้ไม่ได้นิ่งเฉย พยายามหาทางออก เพื่อที่จะเอาแผ่นดินคืนให้ได้ ท่านหลิวปั๋วเวินคิดวิธีขึ้นคือ นำกระดาษเขียนข้อความยัดใส้ในขนม เพื่อบอกให้ชาวจีนทั้งหลายได้ทราบกันว่าต้องลงมือสังหารทหารมองโกลที่ประจำอยู่บ้านแต่ละหลัง ซึ่งมีทหารแค่นายเดียวเท่านั้น จึงเป็นเรื่องง่าย ชาวจีนทุกคนต่างร่วมมือกันในคืนวันเพ็ญเดือนแปด ในที่สุดก็สามารถโค่นล้มเหล่าชาวมองโกลได้สำเร็จ

                แน่นอนว่าการกินขนมไหว้พระจันทร์มาจากการที่อยากจะเฉลิงฉลองในความสำเร็จและรำลึกความหลังที่สามารถกอบกู้แผ่นดินได้สำเร็จ ถือเป็นประเพณีที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนานในการรับประทานขนมใน วันไหว้พระจันทร์ จนถึงปัจจุบัน แม้ว่าชาวจีนจะเดินทางไปไกลแค่ไหนหรือแม้กระทั่งไม่ได้อยู่ในประเทศจีน ประเพณีก็จะตามติดไปด้วย โดยการรับประทานขนมไหว้พระจันทร์ ในไทยเองก็ได้ให้ความสนใจเช่นกัน เพราะถือเป็นการไหว้เพื่อให้เกิดโชคลลาภ มั่นคง เพราะชนมไหว้พระจันทร์ก็ถือเป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์เช่นกัน เพราะจัดขึ้นช่วงฤดูเก็บเกี่ยวผลผลิตนั้นเอง

รวมความหมายของไส้ขนมไหว้พระจันทร์

                ไส้ขนมไหว้พระจันทร์ไม่เพียงมีความอร่อยเท่านั้น แต่ยังแฝงไปด้วยความหมาย เพราะปัจจุบันนำมาทำเป็นของขวัญ ของฝากสำหรับนำไปให้คนพิเศษหรือผู้อาวุโส บอกถึงความรู้สึกนั้น ๆ ผ่านขนมนั้นเอง รวมถึงรูปทรง รูปแบบและลวดลายด้วยที่ปัจจุบันมีการเปลี่ยนแปลง อีกทั้งมีร้านขายขนมเหล่านี้มากมาย ฉะนั้นเพื่อสร้างความน่าสนใจและเอกลักษณ์ให้ตัวขนมของร้านตัวเองจึงมีรายละเอียดที่แตกต่างและหลากหลาย อน่างไรก่อนจะไปเลือกซื้อเราไปดูกันว่าแต่ละไส้มีความหมายว่าอย่างไร

• ไส้เม็ดบัว เป็นไส้ดั้งเดิมของขนมชนิดเลยมีความหมายที่สื่อถึงจิตใจที่บริสุทธิ์ อายุยืนยาว ความอ่อนน้อมถ่อมตนและนำพามาซึ่งความสงบสุขในชีวิต จึงเหมาะอย่างยิ่งที่จะนำไปกราบไหว้ผู้ใหญ่
• ไส้ทุเรียน คนไทยนิยมอย่างมาก เพราะด้วยเป็นผลไม้ไทย เมื่อนำมาทำไส้ขนมกลิ่นและรสชาติทำให้มีความละมุนและถูกปากเป็นที่สุด อีกทั้งตัวของเนื้อทะเรียนเมื่อกวนจนสุกจะมีสีเหลืองดั่งทองคำ แน่นอนสื่อถึงความอุดมสมบูรณ์ ฉลาดและมีความเข้มแข็ง
• ไส้โหงวยิ้ง (ไส้ธัญพืช) หรือไส้ธัญพืช 5 ชนิด มีความหบากหลาย ขึ้นอยู่กับแต่ละร้านหรือสูตรจะใส่อะไรลงไปบ้าง อาทิ อัลมอนด์, เม็ดมะม่วงหิมพานต์, วอลนัท, เมล็ดแตงโม, งา, แฮมยูนนาน มีความหมายถึงความมั่งคั่งและความอุดมสมบูรณ์
• ไส้งาดำ อีกหนึ่งไส้ขนมที่มีประโยชน์เพียบ อุดมไปด้วยสารอาหารที่ดีต่อร่างกาย อีกทั้งมีความหมายถึงอำนาจและความสง่างาม
• ไส้เกาลัด เป็นไส้ขนมที่มีความหมายมากสำหรับชาวจีน นั้นคือ ลูกชาย สื่อถึงสิ่งที่เป็นที่รักของครอบครัว
• ไส้ถั่วแดง เป็นไส้ที่ได้รับความนิยมและมีสารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย สื่อถึงความกล้าหาญ
• ไส้คัสตาร์ด เป็นไส้ขนมฝรั่งและถูกนำมายัดไส้ในขนมไหว้พระจันทร์ ถูกคิดค้นจากคนรุ่นใหม่ ซึ่งก็มีสารอาหารที่ดีไม่น้อยเช่นกันเพราะอุดมไปด้วยโปรตีนจากไข่ นม สื่อถึงความอุดมสมบูรณ์และการเจริญเติบโต
• ไข่แดงในไส้ขนมไหว้พระจันทร์ โดยจะเป็นทั้งแบบไข่แดงหรือไข่เค็ม เปรียบเสมือนพระจันทร์ที่สุกสว่าง

วิธีการไหว้พระจันทร์เสริมมงคล

                แน่นอนว่าในการไหว้พระจันทร์จะต้องรอค่ำก่อนจึงจะสามารถเริ่มทำพิธีได้ แต่ก็ใช่ว่าจะต้องจนรอดึก สามารถเริ่มต้นไหว้ตั้งแต่เมื่อมองเห็นพระจันทร์ แต่ให้คำนึงเสมอว่าการตั้งโต๊ะจะต้องตัดเตรียมทุกอย่างเรียบนรอยแล้วก่อนที่พระจันทร์จะลอยสูงเกินขอบฟ้าและจะต้องเร่งเก็บก่อนที่พระจันทร์จะเลยหัวไปหรือเมื่อเทียนที่จุดไว้ดับลงนั้นเอง ในการเลือกสถานที่ควรเป็นที่โล่งอย่างลานบ้านหรือดาดฟ้าก็ได้เช่นกัน

                นอกจากขั้นตอนเบื้องต้นที่เรากล่าวไปแล้วนั้นขั้นตอนต่อไปให้เตรียมเครื่องบวงสรวง โดยจะต้องเป็นของเจเท่านั้น เป็นประเภทอาหารที่เหมือนกับไหว้เจ้าแม่กวนอิม สำหรับการไหว้นั้นก็หวังที่จะมีคู่ ฉะนั้นในการเตรียมของควรให้ลงเป็นเลขคู่ แต่หากต้องการถวาย 5 อย่างก็ทำได้เช่นกัน ควรจะเป็นของแห้ง เพราะทำการไหว้ในตอนกลางคืน ซึ่งหากเป็นของสดอาจเน่าเสียได้ สำหรับ วันไหว้พระจันทร์ มีรายการดังนี้

• เตรียมน้ำชาหรือใบชาจำนวน 4 ถ้วย
• อาหารเจที่ว่านั้นเตรียมไว้ที่ 4 อย่าง เช่น วุ้นเส้น, ดอกไม้จีน, เห็ดหูหนู, เห็ดหอม, ฟองเต้าหู้ เป็นต้น
• ขนมหวาน 4 อย่างขาดไม่ได้เลยแน่นอนคือขนมไหว้พะจันทร์หรือขนมเปี้ยะ สาคูแดง 4 ถ้วย ขนมโก๋สีขาว
• ผลไม้มงคล 4 อย่าง เพราะเชื่อว่าจะมาเสริมความเป็นสิริมงคลต่าง ๆ ได้แก่
• ทับทิม ด้วยความที่เป็นผลไม้ที่มีเมล็ดมากมาย จึงได้ให้ความหมายว่า การมีลูกเต็มบ้าน หลานเต็มเมืองนั้นเอง
• แอปเปิ้ล หมายถึง ความสงบสุข สันติอันจะเกิดในครอบครัว
• องุ่น หมายถึง มีแต่ความเพิ่มพูน สมบูรณ์
• ส้ม หมายถึง เป็นสิ่งมหามงคลตามความเชื่อของชาวจีน
• สาลี่ หมายถึง เชื่อว่าหากนำมาไหว้จะทำให้ชีวิตเจอแต่เรื่องดีๆ
• ดอกไม้สดมีกลิ่นหอมได้ยิ่งดี 1 คู่ ธูป 3 ดอก หรือ 5 ดอก เทียน 1 คู่ และกระถางธูป
• ถัดมาเป็นของใช้ส่วนตัวของสาว ๆ เครื่องประทินผิว อาทิ ชุดเครื่องแป้ง เครื่องสำอางและเครื่องประดับ เครื่องแต่งกายของผู้หญิง
• โคมไฟจะขาดไม่ได้เลย เพราะเชื่อว่าจะส่งเสริมให้ชีวิตพบเจอความสว่างไสว
• ทำซุ้มด้วยอ้อย ซึ่งจะต้องเตรียมไว้จำนวน 1 คู่
• กระดาษสำหรับไหว้พระจันทร์ กระดาษเงิน กระดาษทอง, เนี้ยเพ้า คือ ชุดเจ้าแม่พระจันทร์

                เมื่อได้ของเหล่านี้มาจนครบแล้วนำของทั้งหมดมาจัดวาง โดยจะเริ่มตั้งโต๊ะ พร้อมซุ้มประตูที่ทำจากต้นอ้อย 2 ต้นที่ได้เตรียมมานั้นเอง โดยจะต้องผูกโคมไฟไว้กับต้นอ้อย วางกระถางธูป เทียนไว้ด้านหน้าสุด เพิ่มสีสันด้วยดอกไม้วางไว้สองข้าง ส่วนผลไม้สามารถจัดตามความเหมาะสมและของไหว้สำคัญที่จะขาดไม่ได้เลยคือขนมไหว้พระจันทร์ จะต้องจัดเรียงเป็นชั้น ๆ และขนมหวานต่าง ๆ จะต้องจัดเรียงรอบโต๊ะ พร้อมทั้งกระดาษลวดลายต่าง ๆ วางไว้ สำหรับ วันไหว้พระจันทร์ ในการจัดวางของประดับประดาขึ้นอยู่ที่ความพึงพอใจของแต่ละคน เพราะไม่ได้ฟิกรูปแบบตายตัว จากนั้นให้ไหว้อธิษฐานขอพรต่อพระจันทร์ในสิ่งที่ปรารถนา

บทสวดไถ่อิมแชกุงเสี่ยเก็ง “พระคัมภีร์แม่พระจันทร์”

ไถ่ อิม ผ่อ สัก เฮี่ยง ตัง ไล๊

โชย เต๊ง ตี่ เง็ก กิ๋ว เต่ง ไค

จับ บ่วง โป้ย โซย จู ผ่อ สัก

จู ฮุก ผ่อ สัก เหลียง เปียง ไป๊

จู จุง ฮุก เก่ง บ่อ ฮุ๊ง ตี่

ฉุก จุ้ย โน๊ย ฮวย หมั๋ว ตี่ ไค

ท้าว ตั่ว ฉีก จั๊ง จู ป้อ ถะ

พั๊ว ซอ สี่ ไก่ งั้ง กวง เม็ง

เจก ฮุก ป่อ ตับ ที ตี่ อึง

หยี่ ฮุกป่อ ตับ แป๋ บ้อ อึง

ต่อ แซ แป่ บ้อ เจ็ง ฮก ซิ่ว

ก่วย สี่ แป่ บ้อ จ๋า เถี่ยว แซ

นำ มอ ฮุก นำ มอ หวบ

นำ มอ ออ นี ถ่อ ฮุก

ที ล๊อ ซี๊ง ตี่ หล่อ ซี๊ง

นั๊ง หลี่ หลั่ง หลั่ง หลี่ ซิง

เจก เฉียก ใจ เอียง ฮ่วย อุ่ย ติ๊ง

อู่ หนั่ง เนี่ยม ติ๊ก ฉีก เพียง ไถ่ อิม เก็ง

แซ ซี่ ปุก ตะ ตี่ เง็ก มึ๊ง

 

                จากขั้นตอนการไหว้และของต่าง ๆ ที่เรากล่าวถึงเป็นประเพณีของชาวจีน แต่ถ้าหากใครไม่สะดวกหาของเหล่านั้น สามารถเตรียมเพียงขนมไหว้พระจันทร์ก็ได้เช่นกันหรือจะเป็นขนมอะไรก็ได้ที่มีรูปทรงกลม รวมไปถึงเครื่องประทินของผู้หยิง ถ้วยชามต่าง ๆ นำมาใส่น้ำไว้เพื่อให้เกิดเงาพระจันทร์สะท้อน ราวกับว่าเราได้อาบน้ำแสงจันทร์แล้วนั้นเอง วันไหว้พระจันทร์ ที่กำลังจะมาถึงของปีนี้หากคาอยากเสริมความเป็นสิริสามารถไหว้ได้เลย เพราะคนจีนเชื่อว่าจะเกิดสิ่งที่เป็นสิริมงคลแก่ผู้นั้น