สังคหวัตถุ 4 หลักในการดำเนินชีวิตที่แวดล้อมไปด้วยความรัก

สำหรับใครที่นับถือศาสนาพุทธ อาจจะพอค้นหูกับคำว่า สังคหวัตถุ 4 ไม่มากก็น้อย แต่ถ้าหากใครมาขยายความจริง ๆ ใครหลาย ๆ คนไม่มั่นใจว่าแท้จริงแล้ว คำ ๆ นี้หมายถึงอะไรกันแน่นะ แล้วถ้าหากแปลเป็นไทยสามารถแปลได้อย่างไร ซึ่งในบทความนี้จะมาขยายความให้ทุกคนได้อ่านกัน แน่นอนว่าหากใครนับถือศาสนาอื่นก็สามารถตามอ่าน และทำความเข้าใจได้เบื้องต้น เพราะหากมองจริง ๆ มันเป็นเหมือนหลักในการดำเนินชีวิตมากกาย ไม่ว่าจะศาสนาไหน หรือไม่มีศาสนาก็สามารถประยุกต์ใช้กันได้

ขยายความคำว่า “สังคหวัตถุ 4” หมายถึงอะไร

ก่อนอื่นเรามาขยายความเกี่ยวกับคำว่า สังคหวัตถุ 4 กันก่อน ซึ่งคำ ๆ นี้เป็นคำที่หมายถึง หลักธรรมที่เป็นเครื่องยึดเหนี่ยวน้ำใจกับผู้อื่น ที่สามารถเป็นได้ทั้งทางตรงและทางอ้อม โดยสามารถแบ่งได้ออกเป็น 4 อย่าง ที่เดี๋ยวจะขยายความในหัวข้อถัดไป แต่สำหรับภาพรวมนี้ จะเป็นการเน้นปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่นในเชิงบวก ที่สามารถให้เกิดบรรยากาศของความรัก ความเมตตา การเกื้อหนุนซึ่งกันและกัน และทำให้สังคมหรือสภาพแวดล้อมน่าอยู่ขึ้นนั่นเอง ซึ่งการทำอะไรบางอย่างให้คนอื่นด้วยใจจริง จะทำให้ผู้หัวใจฟูไม่มากก็น้อยเลยทีเดียว

ความหมายของ สังคหวัตถุ 4 แต่ละอย่างมีอะไรบ้าง

ในเนื้อหาส่วนนี้ก็จะเป็นการมาขยายความว่า สังคหวัตถุ 4 มีอะไรบ้าง ซึ่งก็จะมีในเรื่องของ ทาน , ปิยวาจา , อัตถจริยา และ สมานัตตา ทั้ง 4 อย่างนี้ก็จะมีความหมายกันไปคนละอย่าง แต่สามารถรับประกันได้เลยว่าทำได้ทุกอย่าง และถ้าหากเป็นประจำอย่างเสมอ จะทำให้จิตใจของเราฟูขึ้น เหมือนได้ดีท็อกซ์ของเสียจากใจกันอย่างแน่นอน เอาเป็นว่าไปดูกันต่อเลยว่าแต่ละอย่างมีความหมายอย่างไรบ้าง

1.ทาน

ทาน แปลว่า การให้บางสิ่งบางอย่าง ที่อาจจะเป็นของล้ำค่า ของที่เป็นวัตถุ หรืออะไรก็ได้ที่เป็นคุณค่าทางจิตใจอันนี้ได้หมดเลย โดยจุดประสงค์ของการให้ทานก็เพื่อที่จะช่วยในเรื่องของเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ให้กับผู้ที่มีชีวิตยากลำบาก และยังสามารถขัดเกลาจิตใจของตัวเองได้เป็นอย่างดีด้วยในการลดอัตตาของตัวเองได้

2.ปิยวาจา

ปิยวาจา แปลว่า วาจาเป็นที่รัก หรือถ้อยคำที่ได้มีการแสดงออกมามีความสุภาพ ไพเราะ อ่อนหวาน การพูดการจาทำให้คนที่อยู่ด้วยรู้สึกสบาย รู้สึกร่มเย็น โดยรวม ๆ แล้วสิ่งที่สื่อออกมาจะต้องเต็มไปด้วยความจริงใจ ซึ่งสิ่งนี้จะสามารถสร้างความสัมพันธ์ที่ดีให้กับคนที่ต้องการจะสื่อสารได้ด้วยนั่นเอง

3.อัตถจริยา

อัตถจริยา แปลว่า การประพฤติประโยชน์ ซึ่งในเชิงนี้จะหมายถึงการเข้าไปสงเคราะห์สถานที่ต่าง ๆ หรือสังคมต่าง ๆ ที่มีความเดือดร้อน มีคุณภาพชีวิตไม่ดี หรือด้อยโอกาสในการทำสิ่งต่าง ๆ ซึ่งการปฏิบัติตามนี้จะช่วยขัดเกลาให้ตัวเองเป็นคนมีน้ำใจ และพร้อมช่วยเหลือผู้คนบนโลกใบนี้แม้ไม่รู้จักกันก็ตาม

4.สมานัตตา

สมานัตตา แปลว่า ความมีตนเสมอ หรือก็คือตั้งแต่ข้อ 1 – 3 นั้นจะต้องปฏิบัติกันอย่างสม่ำเสมอ และด้วยจิตใจที่หวังที่จะช่วยเหลือผู้อื่นอย่างแท้จริง และนอกจากนี้ก็ยังช่วยในการยึดมั่นความเป็นตัวเป็นตน หรือการมีจุดยืนของตัวเองที่ถูกต้องและไม่สั่นคลอนนั่นเอง

วิธีการดำเนินชีวิตด้วยการใช้หลัก สังคหวัตถุ 4

หลังจากที่ได้รู้ความหมายแบบละเอียดเจาะลึกกันแล้ว ทีนี้ถ้าหากใครกำลังมองหาวิธีปฏิบัติที่สามารถใช้ดำเนินชีวิตจริงในแต่ละวันได้ เพื่อตามหาไอเดียในการทำ สังคหวัตถุ 4 อย่างสม่ำเสมอแล้วล่ะก็ สามารถนำไอเดียที่จะแนะนำนี้ไปใช้จริงได้เลย ซึ่งแน่นอนว่าการทำทั้ง 4 อย่างนี้ ไม่จำเป็นต้องทำทั้งหมด และสามารถเลือกในสิ่งที่ใจเราอยากทำได้ โดยไอเดียที่จะดำเนินตามหลักธรรมมีดังนี้

วิธีดำเนินชีวิตด้วยการทำทาน

ให้ทุกคนสำรวจตัวเองด้วยการค้นหาสิ่งที่มีหรือสิ่งที่มีมากจนเกินไป หรืออาจเป็นสิ่งที่อยากให้ หรือเป็นสิ่งที่ไม่ต้องการแล้ว ให้คัดแยกออกมาและหาทางบริจาคเป็นสิ่งของหรือหากใครสะดวกเป็นจำนวนเงินก็สามารถทำได้เช่นกัน

วิธีดำเนินชีวิตด้วยการทำปิยวาจา

ในการเริ่มทำปิยวาจา ให้พยายามคิดก่อนพูดว่าคนตรงหน้าจะรู้สึกอะไรว่าหากได้พูดประโยคๆ นี้ หรือก็คือรับผิดชอบต่อคำพูดของตัวเองให้ดี โดยหากไม่รู้จะเริ่มอย่างไร สามารถสังเกตสีหน้าท่าทางของคนที่จะพูดด้วยอยู่เสมอ ๆ ว่าเขาโอเคกับประโยคแบบไหนบ้าง

วิธีดำเนินชีวิตด้วยการทำอัตถจริยา

สิ่งนี้อาจเป็นสิ่งที่ง่าย นั่นก็คืออาจทำเหมือนข้อทำทานได้ หรือถ้าหากใครอยากใช้แรง หรืออยากเน้นการช่วยเหลือ ก็พยายามหาสถานสงเคราะห์ต่าง ๆ ที่ต้องการช่วยเหลือได้ อาจจะเป็นคน สัตว์ หรือธรรมชาติ สิ่งเหล่านี้ก็สามารถทำได้หมดเลย

วิธีดำเนินชีวิตด้วยการทำสมานัตตา

การที่สามารถทำสม่ำเสมอได้ในช่วงแรกจะลำบากมาก ๆ ดังนั้นจะต้องกำหนดรูทีนของตัวเองในการทำ สังคหวัตถุ 4 ให้ดี เช่น จะออกไปสถานสงเคราะห์ทุก ๆ 1 อาทิตย์ ใน 1 เดือน เราจะบริจาคเงินให้กับอะไรบ้างแบบนี้เป็นต้น

เมื่อปฏิบัติตามเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจจะส่งผลดีในด้านใดบ้าง

สุดท้ายหากใครที่อ่านมาถึงตรงนี้ คงสามารถจินตนาการได้ในระดับนึง ว่าการทำ สังคหวัตถุ 4 จะได้อะไรกลับไปบ้าง หรือถ้าหากใครยังลังเลใจว่าจะทำดีหรือไม่ทำดี ลองมาอ่านเนื้อหาส่วนนี้ในการพิจารณาเพื่อที่จะทำกันก่อนได้ และถ้าหากปฏิบัติในระยะยาวในหลาย ๆ ด้าน คุณภาพชีวิตของแต่ละคนดีขึ้นอย่างแน่นอน โดยสามารถสรุปได้ดังนี้

1.รักตัวเองมากขึ้น

ไม่ว่าการคิดดี พูดดี ทำดีในรูปแบบไหนก็ตามหรือทำตามอย่าง สังคหวัตถุ 4 จะทำให้ตัวเองรู้สึกสุขใจ และรู้สึกมีคุณค่าที่ได้ทำสิ่งดี ๆ เพื่อช่วยเหลือคนอื่น แถมยังดีต่อตัวเองจนรู้สึกแปลกใจ ยิ่งสะสมการทำดีก็ยิ่งทำให้หัวใจฟูได้มากยิ่งขึ้น และในวันหนึ่งเราจะสามารถโอบกอดตัวเองได้เหมือนที่โอบกอดให้คนอื่น

2.รู้จักเห็นอกเห็นใจและมีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่น

ไม่ว่าจะเป็นข้อไหน ๆ ของหลักธรรมนี้ ผู้ที่ปฏิบัติทำจะต้องนึกถึงจิตใจของผู้อื่นอยู่เสมอ ว่าสิ่งไหนที่เขาต้องการ สิ่งไหนที่เขาชอบ หรือสิ่งไหนที่จะสามารถผลักดันชีวิตของคนตรงหน้าได้ดียิ่งขึ้น แน่นอนว่าสิ่งเหล่านี้จะสามารถเพิ่มความเห็นอกเห็นใจ เข้าใจผู้อื่นได้มากขึ้น และที่สำคัญยังสร้างสัมพันธ์ที่ดีได้ด้วย

3.สามารถปรับเปลี่ยนตัวตนให้ดีขึ้นกว่าเดิมได้

เชื่อเลยว่าในทุก ๆ คนจะมีสิ่งที่ไม่ชอบในตัวเองเสมอ โดยถ้าอิงจาก สังคหวัตถุ 4 ก็จะสามารถแก้ไขนิสัยได้หลายอย่าง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของ ความเห็นแก่ตัว ตระหรี่มากจนเกินไป การพูดจาส่อเสียด หยาบคาย ไม่ช่วยเหลือผู้ที่เดือดร้อน และที่สำคัญนิสัยต่าง ๆ ไม่มีความสม่ำเสมอ ซึ่งสิ่งเหล่านี้สามารถปรับแก้ได้เป็นอย่างดีเลย

4.ได้เห็นมุมมองโลกในแบบที่ไม่เคยเห็น

ไม่ว่าการจะปฏิบัติหลักธรรมข้อไหน ก็สามารถเห็นมุมมองแต่ละเหตุการณ์ในชีวิตที่แตกต่างกันไป ได้เห็นมุมมองของโลกใบนี้ได้กว้างขึ้น อย่างเช่นการยึดปฏิบัติหลักธรรมข้อนี้ จะได้เห็นมุมมองชีวิตของคนอื่นมากมาย ที่ต้องการความช่วยเหลือ ทำให้เรากลับมาคิดทบทวนตัวเอง หรือเลือกที่จะตกตะกอนความคิดเพื่อนำไปสู่สิ่งที่ดีกว่าของชีวิตได้

สรุปแล้ว สังคหวัตถุ 4 จัดว่าเป็นหลักธรรมที่ควรใช้ในการดำเนินชีวิต เพื่อให้สภาพแวดล้อมอบอวลไปด้วยความรักและความเมตตา เพราะสิ่งเหล่านี้นับว่าเป็นสิ่งสำคัญที่สามารถยึดเหนี่ยวจิตใจได้เป็นอย่างดี และนอกจากหลักธรรมอันนี้แล้ว ทางศาสนาพุทธยังมีหลักธรรมอื่น ๆ อีกมากที่น่าสนใจไม่แพ้กัน เช่น อริยสัจ 4 , อิทธิบาท 4 , ศีล 5 และ มงคล 38 ที่ถือว่าเป็นหลักธรรมที่สามารถนำมาใช้ได้ในชีวิตจริง และไม่อยู่ไกลเกินเอื้อมนั่นเอง

📚 อ้างอิง (Reference Sites)

📙 บทความที่เกี่ยวข้อง (Internal Resources)

📘 อ้างอิงเนื้อหา (External links)

• https://www.learntripitaka.com/scruple/sank4.html
• https://www.tewfree.com/สังคหวัตถุ4/
• https://84000.org/tipitaka/dic/d_item.php?i=186

📕 อ้างอิงรูปภาพ

• https://www.pexels.com/photo/a-group-of-volunteers-boxing-relief-good-6646974/
• https://www.pexels.com/photo/elderly-man-giving-food-to-a-beggar-12216207/
• https://www.pexels.com/photo/group-of-person-phoot-933623/

เรียบเรียงและจัดทำโดย ข้าวตังดอทคอม