กลอนสุภาพ คืออะไร ชนิดของกลอนสุภาพ และตัวอย่าง

อีกหนึ่งคำประพันธ์ที่ได้รับความนิยมมากในยุคปัจจุบันนี้ก็คือ กลอนสุภาพ ซึ่งเป็นคำประพันธ์ที่นักกวีใช้กันมากทั้งในเรื่องราวของวรรณคดี และการแต่งเพื่อบรรยายเรื่องราวเหตุการณ์ในแต่ละช่วงเวลา กลอนสุภาพ เป็นกลอนประเภทหนึ่ง ซึ่งลักษณะคำประพันธ์ของภาษาไทย ที่เรียบเรียงเข้าเป็นคณะ ใช้ถ้อยคำและทำนองเรียบ ๆ ซึ่งนับได้ว่ากลอนสุภาพเป็นกลอนหลักของกลอนทั้งหมด เพราะเป็นพื้นฐานของกลอนหลายชนิด หากเข้าใจกลอนสุภาพ ก็สามารถเข้าใจกลอนอื่น ๆ ได้ง่ายขึ้น

รู้หรือไม่ว่าชนิดของกลอนสุภาพมีกี่ชนิด ?  กลอนสุภาพคือกลอนที่ใช้ถ้อยคำ และทำนองเรียบ ๆ แต่สามารถสร้างความไพเราะได้แบบจับใจผู้อ่าน โดยแบ่งออกเป็น 4 ชนิด คือ

1. ประเภทกลอน 6 เป็นบทประพันธ์กลอนที่ใช้ในหนึ่งบทมี 2 คำกลอน หนึ่งคำกลอนมี 2 วรรค ทุกวรรคมี 6 คำ การเรียกชื่อกลอน 6 จึงมาจากจำนวนคำในวรรค ในหนึ่งบทมี 4 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ วรรครอง วรรคส่ง
2. ประเภทกลอน 7 เป็นบทประพันธ์กลอนที่ใช้ในหนึ่งบทมี 2 คำกลอน หนึ่งคำกลอนมี 2 วรรค ทุกวรรคมี 7 คำเรียกชื่อกลอน 7 ตามจำนวนคำในแต่ละวรรค ลักษณะสัมผัสก็จะคล้ายกับกลอน 6
3. ประเภทกลอน 8 เป็นบทประพันธ์กลอนที่ใช้ในหนึ่งบทมี 2 คำกลอน หนึ่งคำกลอนมี 2 วรรค ทุกวรรคมี 8 คำลักษณะสัมผัสเหมือนกลอน 6 และนั่นเอง
4. ประเภทกลอน 9 เป็นบทประพันธ์กลอนที่ใช้ในหนึ่งบทมี 2 คำกลอน หนึ่งคำกลอนมี 2 วรรค ทุกวรรคมี 9 คำ ลักษณะสัมผัสเหมือนกลอน 6 – 7 และ 8

เรื่องน่ารู้ ของ กลอนสุภาพ หรือ กลอนแปด เอ๊ะ ? ยังไงกันนะ

ลักษณะของคำประพันธ์ ที่ต่อท้ายว่า สุภาพ นับว่าเป็นคำประพันธ์ที่แสดงลักษณะเป็นไทยแท้ ด้วยมีข้อบังคับในเรื่องรูปวรรณยุกต์  กลอนสุภาพหรือที่เรารู้จักกันอีกชื่อหนึ่งก็คือ กลอนแปด นั่นเอง ในกลอนสุภาพนอกจากมีบังคับเสียงสระเป็นแบบแผนเช่นกลอนปกติแล้ว ยังบังคับรูปวรรณยุกต์เพิ่ม จึงมีข้อจำกัดทั้งรูปและเสียงวรรณยุกต์ เป็นการแสดงไหวพริบปฏิภาณและความแตกฉานในการใช้ภาษาไทยของผู้แต่งให้เด่นชัดยิ่งขึ้น คำประพันธ์กลอนสุภาพนิยมเล่นกันมากตั้งแต่สมัยอยุธยา จวบจนถึงปัจจุบัน

ในต้นรัตนโกสินทร์นั้นงานกลอนสุภาพเด่นชัดในรัชกาลที่ 2 ซึ่งเฟื่องฟูถึงขนาดมีการแข่งขันต่อกลอนสด กลอนกระทู้ ตลอดรัชสมัยมีผลงานออกมามากมาย เช่น กลอนโขน กลอนนิทาน กลอนละคร กลอนตำราวัดโพธิ์ เป็นต้น บทพระราชนิพนธ์เรื่อง เงาะป่า ก็เกิดขึ้นในยุคนี้ ยังมีกวีท่านอื่นที่มีชื่อเสียง เช่น สุนทรภู่ เป็นต้น และในสมัยรัชกาลที่ 6 ก็มีปราชญ์กวีทางกลอนสุภาพที่สำคัญหลายท่านเช่นกัน

แผนผังฉันทลักษณ์ของ กลอนสุภาพ

คำประพันธ์อีกชนิดหนึ่งที่ได้รับความนิยมกันทั่วไป เพราะเป็นร้อยกรองชนิดที่มีความเรียบเรียงง่ายต่อการสื่อความหมาย และสามารถสื่อได้อย่างไพเราะมาดูกันว่าการแต่งคำประพันธ์ประเภทกลอนสุภาพ จะมีการวางแผนผังฉันทลักษณ์ อย่างไร ในบทหนึ่งประกอบด้วย 2 บาท บาทละ 2 วรรค วรรคละ 8 คำ ตามผังที่แสดงในภาพ

สัมผัสนอก ให้มีสัมผัสระหว่างคำสุดท้ายวรรคหน้ากับคำที่สามของวรรคหลังของทุกบาท และให้มีสัมผัสระหว่างบาทคือคำสุดท้ายของวรรคที่สองสัมผัสกับคำสุดท้ายวรรคที่สาม ส่วนสัมผัสระหว่างบท กำหนดให้คำสุดท้ายของบทแรก สัมผัสกับคำสุดท้ายวรรคที่สองของบทถัดไป

สัมผัสใน ไม่บังคับ แต่หากจะให้กลอนสละสลวยควรมีสัมผัสระหว่างคำที่สามกับคำที่สี่ หรือระหว่างคำที่ห้ากับคำที่หกหรือคำที่เจ็ดของแต่ละวรรค

หลักการใช้เสียงวรรณยุกต์

• คำสุดท้ายของวรรคที่ 1 ใช้เสียง สามัญ เอก โท ตรี จัตวา แต่ไม่นิยมเสียงสามัญ
• คำสุดท้ายของวรรคที่ 2 ห้ามใช้เสียง สามัญ หรือ ตรี นิยมใช้เสียง จัตวา เป็นส่วนมาก
• คำสุดท้ายของวรรคที่ 3 ห้ามใช้เสียง เอก โท จัตวา นิยมใช้เสียง สามัญ หรือ ตรี
• คำสุดท้ายของวรรคที่ 4 ห้ามใช้เสียง เอก โท จัตวา นิยมใช้เสียง สามัญ หรือ ตรี

ตัวอย่าง คำประพันธ์กลอนสุภาพ ที่ใช้ในวันปีใหม่

และในวันนี้นอกจากเราจะนำความรู้ในเรื่องคำประพันธ์ประเภท กลอนสุภาพ แล้ว ก็ยังได้หยิบเอาตัวอย่างคำประพันธ์มาให้อรีกด้วย เนื่องจากช่วงนี้ใกล้เทศกาลปีใหม่ จึงได้หยิบเอาบทกลอนเพราะ ๆ มาฝากกันเผื่อเพื่อน ๆ ที่ได้อ่านจะนำไปเป็นแนวทางในการแต่งกลอนสุภาพอวยพรในวันสำคัญต่าง ๆ ไปดูกันเลย

1. โลกมีหมุน เวียนเปลี่ยน จากจุดเดิม มีสิ่งใหม่ เข้ามาเพิ่ม เติมสีสัน

ปีเก่าผ่าน วันวานพ้น คนละวัน เรื่องร้ายร้าย ให้ลืมมัน เถิดคนดี

ขอบคุณกลอนไพเราะจาก : www.sanook.com

2. สวัสดีวันปีใหม่ ขอให้ทุกทุกคนจงสุขขี

ขอให่สิ่งที่ผ่านมาในสิ้นปี                 จงทิ้งไปซะทีที่ผ่านมา

อย่ากังวลเรื่องใดที่แล้วผ่าน              อย่าให้วันวานมาทำให้หม่นหมอง

เอาความคิดความกังวลเป็นเรื่องรอง     แล้วเก็บความเศร้าหมองให้ไปกับสิ้นปี

ขอบคุณกลอนไพเราะจาก : www.sanook.com

3. พรดีดีที่ไหนใครว่าเลิศ พรประเสริฐใดใดในทั่วหล้า

พรสวรรค์พรแสวงให้แบ่งมา             จงนำพาสู่ผู้อ่านบานตะไท

มาบันดาลให้ไทยนั้นสุขสันต์             มาบันดาลให้ทุกวันนั้นแจ่มใส

มาบันดาลให้มีสุขทุกคนไป               มาบันดาลให้ไทยนั้นรุ่งเรือง

ขอบคุณกลอนไพเราะจาก : www.dmc.tv

📚 อ้างอิง (Reference Sites)

📙 บทความที่เกี่ยวข้อง (Internal Resources)

เรียบเรียงและจัดทำโดย ข้าวตังดอทคอม